تاثیر گچ، گوگرد و هیوماکس بر برخی ویژگی‏‌های نهال پسته و خاک در مزرعه

سابقه و هدف: به علت شور-سدیمی بودن اغلب خاک‎های تحت کشت پسته، این محصول عملکردی بسیار پایین‎تر از حد اقتصادی دارد. از این‎رو مواد اصلاحی مانند می‎تواند به ترتیب با وارد کردن کلسیم و در نتیجه جایگزینی آن با سدیم خاک و گوگرد با تولید اسید سولفوریک و کاهش موضعی pH و افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی و همچنین اسید هیومیک، به عنوان بهبود دهنده وضعیت فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک و تحریک رشد از طریق اثر بر متابولیسم گیاه موثر باشد. بنابراین هدف این تحقیق بررسی اثر گچ، گوگرد و اسید هیومیک از نوع هیوماکس در طی زمان بر برخی ویژگی‎های برگ پسته و خاک بود.مواد و روش‎ها: آزمایش به صورت کرت‎های خرد شده در دو سال، در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. کرت اصلی مواد اصلاحی شیمیایی (گچ و گوگرد عنصری) به میزان 10 تن در هکتار (معادل 270 گرم در هر گودال) و کرت فرعی روش‌ مصرف هیوماکس (عدم مصرف، مصرف خاکی 40 لیتر و محلول پاشی 5/2 لیتر در هکتار) بوده و تجزیه واریانس داده‎های دو سال به صورت تجزیه مرکب انجام شد. این پژوهش در مزرعه ایزدیاران در 30 کیلومتری جنوب سیرجان، اجرا گردید. گچ و گوگرد در اسفند سال 1390 همزمان با کاشت نهال پسته یک ساله (رقم بادامی سیرجان)، در گودال کاشت ریخته و تیمار اسید هیومیک در اوایل خرداد سال 1391 و 1392 اعمال و در اوایل مرداد سال اول و دوم نمونه برداری از برگ و در اسفند سال اول و دوم نمونه برداری از خاک انجام شد.یافته‎ها: نتایج (با احتمال 5% معنی‎دار) نشان داد که در سال دوم میزان کلروفیل کل (26 درصد) ، کارتنوئیدها (44/21 درصد) و پتاسیم برگ (25/42 درصد) نسبت به سال اول کاهش یافت درحالی‎که کاربرد گوگرد دو ویژگی اول را افزایش داد. کاربرد گچ باعث افزایش کلروفیل a و پتاسیم برگ شد. از سوی دیگر مصرف خاکی هیوماکس منجر به افزایش میزان کلروفیل b و فسفر برگ به میزان 22/56 و 44/19 درصد گردید. بهترین ترکیب موثر بر ویژگی‎های فیزیولوژیک، ترکیب گوگرد و مصرف خاکی هیوماکس در سال دوم بوده که بویژه باعث افزایش معنی‎دار میزان کلروفیل b و کارتنوئیدها شد، درحالی‎که برهمکنش هیچکدام از تیمارها میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم برگ را افزایش نداد. در سال دوم قابلیت هدایت الکتریکی (6/38 درصد)، ظرفیت تبادل کاتیونی خاک نسبت به سال اول کاهش و pH و نیتروژن خاک (123درصد) افزایش یافت. کاربرد گوگرد باعث کاهش جرم مخصوص ظاهری (8 درصد) و افزایش میانگین قطر خاکدانه‎ها، پایداری خاکدانه‎ها در آب و قابلیت هدایت الکتریکی شد. مصرف خاکی هیوماکس، جرم مخصوص ظاهری (9 درصد) و پایداری خاکدانه‎ها در آب را کاهش داد درحالی‎که ترکیب گوگرد و محلول پاشی هیوماکس، باعث بیشترین مقدار میانگین قطر خاکدانه‎ها و استفاده از ترکیب گچ و محلول پاشی هیوماکس بیشترین ظرفیت تبادل کاتیونی خاک را به همراه داشت. به علت زیاد بودن خاصیت بافری خاک، هیچ یک از تیمارها بر تغییر pH خاک اثر معنی‏دار نداشت. همچنین هیچ‌کدام از برهمکنش‎های تیمارها باعث افزایش غلظت نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل جذب خاک نشد.نتیجه‎گیری: یافته‎های این مطالعه نشان داد که یکی از بهترین ترکیب‎ها برای افزایش برخی ویژگی‎های فیزیولوژیک (کلروفیل کل و کارتنوئید) کاربرد همزمان گوگرد و مصرف خاکی هیوماکس به ویژه در سال دوم است. کاربرد گچ و مصرف خاکی اسید هیومیک به ترتیب باعث افزایش پتاسیم و فسفر برگ گردید. کاربرد گوگرد، باعث بهبود برخی ویژگی‌های فیزیکی خاک (جرم مخصوص ظاهری خاک، میانگین قطر خاکدانه‎ها و پایداری خاکدانه‎ها در آب) شد. قابلیت هدایت الکتریکی خاک در سال دوم و بدون کاربرد مواد اصلاحی کاهش و نیتروژن خاک افزایش یافت.